Pamuk işçiliği başta olmak üzere tarım
(Soya fasulyesi, yer fıstığı, mısır, turp, narenciye, muz...)
(Soya fasulyesi, yer fıstığı, mısır, turp, narenciye, muz...)
Çukurova'da Pamuğun Kısa Tarihi
- 19. yüzyılın ikinci yarısında yaygınlaşmıştır.
- I. Dünya Savaşı'nda etkisi azalmıştır.
- Kullanılan tohumların %95'i "yerli pamuk" denilen Kuzay Arabistan ve Suriye'den gelen pamuk tohumlarıdır.
- Dünya'da bu kısa lifli pamuk yerine uzun lifli pamuk tercih edilmektedir. Hem bu yüzden hem de tarlalardaki verimliliğin azlığından Çukurova'nın Dünya pazarında yeri yoktur.
- Köylü kendini güvenceye almak için pamukla birlikte susam yahut karpuz da ekmiştir. Fakat bu ekinler pamuğun verimini azaltmışır.
- 20. yüzyıla kadar tarımda insan gücü kullanılmıştır. Hatta toprağa gübre katmak yaygın bile değildir.
- Bölgedeki yetersizliklerden bir başkası da sermayeye ve tarımsal krediye ilgi gösterilmemesidir. Risk faktörü yüksek olduğu için kredi kurumları bu uygulamayı tercih etmemiştir.
- Adana'da Ziraat Bankası'nın bir şubesi olmasına karşın, bu bankanın sermayesi devletin ihtiyacını karşılamıştır.
- Bu koşullar altında köylü, tefeciye muhtaç olmuştur. Yüksek faiz oranları zamanla borç karşılığı gösterilmiş toprağın köylünün elinden çıkmasına neden olmuştur. Toprağın ekiminin aksamasının temel nedenlerinden biri de budur. Köylü, toprağı ekebilmek, tohumluk, alet edevat, çekim hayvanı alabilmek için, yüzde 15 ile 30 arası bir faizle borçlanmak zorunda kalmıştır.
- Avrupa sermayesi toprak mülkiyetine ender yatırım yapmıştır. Çoğu kez tüccar konumundadır: üreticiye borç verir ve ürününü satın alır.
- El çırçırları yerine mekanik çırçırların kullanımı, bu arada köylüye daha uzun vadeli kredi olanakları tanınması, 20. yüzyılda yörede verim artışına neden olmuştur.
- Türklerle birlikte Ermeni, Çerkez, Kürt, Türkmen, Arap ve Nogay kökenli insanlar işgücü sağlamıştır.
- Cumhuriyetin ilk yıllarında işgücü açığı oluşmuştur. Bu açığı kapatmak için yöreye mevsimlik işçi göçü başlamıştır.
İşçi Çeşitleri
- Kış tutmaları normal zamanlarda ortalama 75 lira, bir çift çizme, bir takım elbise ve ikramiye olarak 4 dönüm kadar bir pamuk tarlasını ekilmiş olarak alırlar. Yeme-içme ve yatmaları, iaşe ve ibateleri çiftliğe aittir.
- Yaz tutmaları yaz işlerinin fazlalığı nedeniyle normal yıllarda 85 lira ücretle bir çift çizme, bir takım elbise alırlar.
- Çapa ameleleri pamuk çapası ve ikinci derecede de diğer bitkilerin çapasını yaparlar. Adana'da iki ay kalırlar, haftada 5,5 gün çalışırlar. Haftalık ücretleri 150-350 kuruş arasındadır. Çoğunluğu Adana dâhilinde oturan çiftçilerdir.
- Yevmiyeciler üçüncü tür geçici işçilerdir. Günde ortalama 60 kuruş alırlar.
- Aylıkçı diye adlandırılan işçiler ise saman çekmek, arabacılık, bekçilik, tohum ekmek (bidercilik) gibi fazla işleri zamanında yapmak için tutulurlar. Aylıkları yaklaşık 25 liradır.
- Adana'da ayrıca makine işçileri vardır. Ustalarına 90, yardımcılarına 30 lira ücret verilir.
Toros Dağları ile çevrelenmiş
Seyhan Nehri, Ceyhan Nehri, Göksü Nehri
Seyhan Nehri, Ceyhan Nehri, Göksü Nehri
Çukurova Ağzı
- Kelime başında k'nin ğ olarak okunması
- Kelime başında t'nin d olarak okunması
- Kapalı /ė/ ve damaklı /ñ/ kullanımı
- -Iz, -iz ekleri yerine -k ekinin kullanımı